Knus wonen op een landgoed

Bij een landgoed zoals dat we kennen uit kostuumseries, denk je niet snel aan huiselijk. Prachtige plafonds, grote woonoppervlakken en statige stijlkamers roepen het woord knus niet snel op. Toch is dat precies wat jonkvrouw Catharina Groeninx van Zoelen in stand probeert te houden op Het Huys ten Donck in Ridderkerk.
“Wat dit buitenhuis onderscheid van vele andere landhuizen, is dat het nog daadwerkelijk wordt bewoont,” vertelt de huidige gastvrouw. “In het hoofdgebouw wonen wij nog steeds als nazaten van degenen die ooit Het Huys bouwden. Niet elke ruimte gebruiken we op dagelijkse basis want in feite werd het ook meer gebouwd als ontvangsthuis dan als woonhuis. Oorspronkelijk woonde de familie in Rotterdam en was dit het buitenverblijf.

Echter nu dat de rol van de familie is gewijzigd van eigenaren naar curatoren van dit stukje cultureel erfgoed, is het Rijksmonument inmiddels regelmatig opengesteld voor rondleidingen op inschrijving, of als ontvangsthuis voor vergaderingen, evenementen en als foto- en filmlocatie. De functie als privéwoning is eerder onderdanig daaraan. Nergens staat een rood afzetkoord dat letterlijk afstand schept tussen bezoekers en het landhuis. Wat wij verhuren zijn niet zalen maar een huis,” vertelt Catharina. “We vinden een verwelkomende ambiance belangrijk. Het authentieke doch huiselijke interieur maar ook verse bloemen en aangestoken kaarsen geven die persoonlijke touch. “En uiteraard moet het overal lekker warm zijn!” zegt ze stellig.

Geërfde stijl of eigen smaak
In het Britse televisieserie Downton Abbey zegt de adellijke Lady Mary tegen haar verloofde, een ‘self made man’: “Jouw soort koopt meubels, mijn soort erft ze.” Ook Het Huys ten Donck ademt de historie van vorige generaties. Toch verandert hier wel eens iets in de inrichting, net als in elk Nederland huishouden. Soms voor het goede, en soms met een wat minder mooi resultaat. “De kaptafel in de logeerkamer is in de 1920er jaren speciaal voor mijn grootmoeder gemaakt, in de stijl van de oud-Hollandse kast die hier al stond. Maar in het verleden zijn er ook wel eens meubels – tijdelijk – opgeslagen op een hooizolder in een bijgebouw en dat is uiteraard geen goede plek voor antieke houten erfstukken” weet de jonkvrouw te vertellen.

Een specifieke favoriete plek heeft Catharina niet. “Dat zou tekort doen aan al dat Het Huys ten Donck te bieden heeft. Elk object en iedere ruimte spreekt aan, heeft iets unieks. De Eetkamer bijvoorbeeld vind ik erg bijzonder door de openslaande deuren naar buiten met de bijna kilometer lange zichtlijn door het Donckse Bos. Op het juiste moment zie je de koeien grazen, die maken gewoontegetrouw een vast rondje. Je kunt bijna zien hoe laat het is.” Een ruimte die haar ook aanspreekt is haar grootvaders oude schrijfkamer. “Ik zie mijn vader er nog staan, leunend tegen de schouw met een sigaar in de hand en orerend in deze Heerenkamer. Voor mij is het een knus vertrek met een bank waar je met moeite weer uitkomt.” Maar als hart van een huis en algehele ontmoetingsplek is de Keuken ook zeker een favoriet. “Het oude fornuis dat zowel functioneel als decoratief is biedt letterlijk een warm plekje. Als het ’s winters ècht koud is, zeg zo’n 10 graden vriest en het huis ‘tot op het bot verkleumd’ is, fungeert het fornuis als een convectieverwarming. Dan warm je lekker op in de keuken en pakt de rest van Het Huys de warmte ook langzaam weer op.”

Klaar voor de toekomst
In het 270 jaar oude huis staan tradities en vakmanschap centraal. “Ambachtslieden kwamen overal vandaan”, weet Catharina te vertellen. “Het stucwerk is bijvoorbeeld aangebracht door rondreizende Italianen. Het houtsnijwerk is door Rotterdammers en Dordtenaren uitgevoerd. Een Belg schilderde de uitzonderlijke ‘grisailles’ – prachtige beschilderingen op panelen. Het verlichtingsplan is bedacht door een fransman die ook Versailles van licht voorzien heeft, met als motto dat dames het mooist zijn bij kaarslicht.” En die verlichting brengt wel eens hoofdbrekers. “Met het doel te verduurzamen, wordt onder andere de verlichting nu aangepakt naar zoveel mogelijk milieuvriendelijke LED. Tegelijkertijd willen we niet afdoen aan authenticiteit. In één van de nissen, met daarin een originele watertap, zijn we nu aan het experimenteren met energiezuinige verlichting. Maar het witte stucwerk vraagt weer andere verlichting dan bijvoorbeeld onze schilderijen.” Verduurzamen en het behouden van historie voor volgende generaties vormen een paar pijlers van Catharina’s
werk.

“Door de verlichting energiezuiniger te maken, de infrastructuur voor water en elektra in Het Huys weer toekomstbestendig te maken en te kijken naar alternatieve vormen van energie hopen we dit Rijksmonument voor de volgende generaties toekomst te bewaren. Maar ook steeds meer mensen betrekken, bijvoorbeeld middels vrijwilligersgroepen zowel voor het Park als het Interieur, die extra worden opgeleid in het onderhoud zodat zoveel mogelijk vakmanschap en kwaliteit behouden blijft. En hiermee de bijzondere mikrokosmos en interacties tussen mensen en vakgebieden op het landgoed in stand houden. Daarnaast willen we het landgoed naar een hoger niveau tillen en beter zichtbaar en beleefbaar maken.

Het is niet iedereen bekend dat het gebied aan de overkant langs de Ringdijk ook bij Het Huys ten Donck hoort. Buitendijks, aan de Nieuwe Maas, liggen de Donckse Grienden en ook het Donckse Haventje. ‘t Haventje gebruikte de familie om ’s zomers met meubilair en al te verhuizen van Rotterdam naar dit buitenverblijf. Deze privéhaven wordt eind dit jaar in oude luister hersteld dankzij sponsoring door Van Oord en een grote bijdrage vanuit het Provinciale Programma ‘Rivier als Getijdepark’ in samenwerking met de Gemeente Ridderkerk. Dat zal een prachtige nieuwe kans bieden om het landgoed meer tot leven brengen.” Ook een Kinderspeelhuisje dat gebouwd is als kleine boerenwoning en ornament in het Park verdient speciale aandacht. “Met behulp van crowdfunding willen we dit uitzonderlijke monumentje dit jaar restaureren en met een innovatieve oplossing zorgen dat het echt kan worden opengesteld zodat je erin kan kijken. Dan leeft dit plekje op de buitenplaats ook helemaal op, en kan iedereen ervan genieten!”
Het tot leven brengen is een centraal thema in het werk van de Stichting die de buitenplaats beheert en waar Catharina onbezoldigd de dagelijkse directie voor voert. “Uiteindelijk biedt de geschiedenis van deze buitenplaats langs de rivier en de geschiedenis van de familie Groeninx van Zoelen verbonden aan dit Huys vooral een perspectief op ons aller vaderlandse geschiedenis. Het Huys ten Donck ofwel ‘op de zandterp’, aan de rand van het ingepolderde land en het water. Leden van de familie die betrokken waren bij vredesonderhandelingen, bij het ontwikkelen van juridische wetgeving, deel uitmaakten van de VOC of diensten leverden aan ons Koningshuis, uiteindelijk biedt dat voor iedereen een verhaal uit de historie van ons land en dit gebied. Een wandeling over de buitenplaats en in het Huys is een wandeling door onze vaderlandse geschiedenis en een uniek stuk- je natuur, en dat willen wij graag voor de toekomst behouden en hopen dat iedereen dat met ons samen wil bereiken, bijvoorbeeld door ‘Vriend van de buitenplaats’ te worden!”

Voor meer info zie www.huystendonck.nl

Fotografie: Onno Kemperman | Tekst: José de Jong